اجرای راه پله در سازه‌ها، به‌ویژه در ساختمان‌هایی با اسکلت فلزی، یکی از مراحل مهم و حساس ساخت‌وساز محسوب می‌شود. در این میان، تیرآهن راه پله یا همان شمشیری راه پله، یکی از کاربردی‌ترین روش‌های اجرای پله در سازه‌هایی با اسکلت فلزی به شمار می‌رود. به همین دلیل انتخاب صحیح نوع پله و نحوه اجرای آن، به ویژه در شرایط خاص، تأثیر مستقیمی بر عملکرد کلی سازه می‌گذارد.
در این مقاله از فولاد رامیار صنعت، قصد داریم به بررسی دقیق مفهوم تیرآهن راه پله، تفاوت‌های اجرایی آن در سازه‌های بتنی و فلزی، همچنین نحوه محاسبه و اجرای شمشیری راه پله بپردازیم. اگر به دنبال راهکاری مقاوم، بادوام و هماهنگ با طراحی‌های متنوع معماری برای اجرای پله هستید، مطالعه این مطلب می‌تواند راهنمای جامعی برای شما باشد.
تیرآهن راه پله چیست ؟
تیرآهن راه پله که به آن شمشیری پله نیز گفته می‌شود، یکی از اجزای اصلی در اجرای پله‌های فلزی است. این تیرآهن وظیفه حمل وزن پله‌ها و انتقال بار به سازه اصلی را بر عهده دارد. در فرآیند اجرای پله، تیرآهن‌ها به صورت مورب در زیر پله‌ها قرار می‌گیرند و نقش تکیه‌گاه اصلی برای هر پله را ایفا می‌کنند.
در واقع، تیرآهن راه پله همان المان باربر است که با برش و فرم‌دهی مناسب، به شکلی در می‌آید، که بتواند پله‌ها را روی خود نگه دارد و فشار وارده از تردد افراد را تحمل کند. این نوع تیرآهن‌ها معمولاً از نوع تیرآهن IPE یا INP در سایز‌های ۱۴، ۱۶ و ۱۸ انتخاب می‌شوند. بسته به طراحی سازه، به صورت تکی یا دو طرفه اجرا می‌شوند، تا بتوانند نیروی وارد شده را به صورت یکنواخت توزیع کرده و از ایجاد شکستگی یا خمیدگی جلوگیری کرد.
استفاده از تیرآهن در راه پله، علاوه بر مقاومت و ایمنی بالا، امکان اجرای سریع، عمر طولانی و هماهنگی با انواع معماری را نیز فراهم می‌کند. لازم به ذکر است جهت استعلام قیمت تیرآهن و خریدی مطمئن می‌توانید با کارشناسان ما از طریق شماره تماس ۰۳۱۵۵۰۵۷ در ارتباط باشید.
اجزاء راه پله با تیرآهن
پیش از ساخت راه پله در اسکلت فلزی، ابتدا باید با اجزای اصلی آن آشنا شوید تا طراحی اصولی و اجرای استاندارد داشته باشید. در این نوع پله‌ها، پاگرد و بازو یا شمشیری، دو جزء اصلی سازه به شمار می‌روند که هر کدام نقش و مشخصات فنی ویژه‌ای دارند.
پاگرد راه پله چیست؟
پاگرد به سطح افقی گفته می‌شود که میان دو ردیف پله قرار می‌گیرد و به عنوان محلی برای استراحت، تغییر جهت مسیر پله یا رسیدن به تراز‌های مختلف در ساختمان کاربرد دارد. پاگرد‌ها معمولاً در دو محل اجرا می‌شوند:
- پاگرد میان‌طبقه: در میانه مسیر پله و بین دو بازوی پله قرار دارد.
- پاگرد طبقه: در تراز ورودی یا خروجی طبقه اجرا می‌شود.
وجود پاگرد به افزایش ایمنی، کاهش فشار فیزیکی بر افراد و زیبایی بصری سازه کمک می‌کند.
بازو یا شمشیری راه پله چیست؟
بازو که با نام شمشیری راه پله نیز شناخته می‌شود، بخشی است که نقش تکیه‌گاه اصلی برای کف پله‌ها را ایفا می‌کند. در سازه‌های فلزی، این بازو‌ها از برش مخصوص تیرآهن‌ها بر اساس نقشه‌های اجرایی ساخته می‌شوند. هر راه پله معمولاً شامل دو بازوی کناری است که کف پله‌ها بین آن‌ها قرار می‌گیرند.
نکات مهم در مورد بازو‌ها:
- هر بازو ظرفیت نگهداری حداکثر ۱۱ پله را دارد.
- تعداد پله‌ها و طول دو بازو ممکن است متفاوت باشد و این تفاوت به جهت چرخش پله یا تراز طبقات بستگی دارد.
- انتخاب نوع و اندازه تیرآهن برای بازو باید بر اساس بار وارده و نقشه سازه انجام شود.
چطور شمشیری راه پله را محاسبه کنیم؟
در طراحی و اجرای راه پله‌های فلزی، یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر راحتی و ایمنی کاربران، شیب شمشیری یا همان تیرآهن راه پله است. برای تعیین این شیب، باید نسبت ارتفاع هر پله به کف آن (عرض پله) محاسبه شود. این نسبت نشان‌دهنده شیب پله و در نهایت زاویه قرارگیری بازوی پله نسبت به سطح افق خواهد بود.
برای مثال، اگر ارتفاع هر پله ۱۸ سانتی‌متر و کف آن ۳۰ سانتی‌متر باشد، شیب به صورت زیر به دست می‌آید:
شیب = ارتفاع پله ÷ کف پله
۱۸ ÷ ۳۰ = ۰. ۶
با گرفتن تانژانت معکوس (ArcTan یا tan⁻¹) این عدد، زاویه شیب راه پله محاسبه می‌شود. زاویه استاندارد برای راه پله معمولاً حدود ۳۰ درجه است، اما بسته به نوع ساختمان (مسکونی، تجاری یا صنعتی) و میزان فضای در دسترس، این مقدار می‌تواند کمی تغییر کند.
در ساخت راه پله با تیرآهن، انتخاب شیب مناسب برای شمشیری راه پله بسیار حیاتی است؛ چرا که زاویه نادرست می‌تواند منجر به کاهش ایمنی، خستگی کاربران و حتی افزایش احتمال لغزش شود.
به همین دلیل، توصیه می‌شود محاسبات شیب همواره مطابق با ضوابط فنی و استاندارد‌های ملی ساختمان انجام گیرد تا در کنار زیبایی، عملکرد مناسب و ایمنی کافی نیز فراهم شود.
نحوه اجرای تیرآهن راه پله در اسکلت فلزی
اجرای راه پله با استفاده از تیرآهن، فرآیندی فنی و چند مرحله‌ای است که نیازمند دقت، دانش و رعایت استاندارد‌های ساخت وساز می‌باشد. در ادامه به مهم‌ترین مراحل این فرآیند اشاره می‌کنیم.
آماده‌سازی رمپ
یکی از بخش‌های اساسی در اجرای راه پله، آماده‌سازی رمپ یا سطح شیب‌دار اولیه است. رمپ‌ها نه تنها نقش راهنمای نصب شمشیری‌ها را ایفا می‌کنند، بلکه با فراهم کردن شیب مناسب و تراز دقیق، به تثبیت و استحکام تیرآهن‌ها در موقعیت نهایی کمک می‌کنند. طراحی دقیق رمپ تأثیر مستقیمی بر کیفیت نهایی راه پله دارد.
برشکاری و خمکاری تیرآهن
پس از آماده‌سازی محل نصب، تیرآهن‌ها با توجه به نقشه مهندسی پروژه، برش و فرم‌دهی می‌شوند. در این مرحله، طول و زاویه‌های مورد نیاز برای هر بخش از شمشیری پله محاسبه شده و با دستگاه‌های مخصوص، تیرآهن‌ها به شکل دلخواه خم می‌شوند. دقت در این مرحله، تضمین‌کننده اجرای دقیق و ایمن پله خواهد بود.
جوشکاری تیرآهن‌ها
در این مرحله، تیرآهن‌های برش خورده و فرم داده شده توسط جوشکاری به یکدیگر متصل می‌شوند. استفاده از تجهیزات جوش مدرن و جوشکاران ماهر، اهمیت بالایی دارد چرا که اتصالات باید تحمل بار‌های عمودی و جانبی را داشته باشند. جوشکاری با کیفیت پایین می‌تواند استحکام کل سازه را به خطر بیندازد. برای آشنایی با نکات فنی و استاندارد‌های لازم در حین جوشکاری، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی «نحوه جوشکاری تیرآهن» را مطالعه کنید.
تقویت اتصالات
پس از اتمام جوشکاری، نوبت به تقویت نقاط اتصال می‌رسد. این کار معمولاً با روش‌هایی مانند اضافه کردن پلیت تقویتی، پیچ و مهره، یا سیستم‌های مهاربندی مکانیکی انجام می‌شود. تقویت اتصالات به افزایش ایمنی، پایداری و طول عمر راه پله، به ویژه در سازه‌هایی که در معرض لرزش یا بار‌های دینامیکی هستند، کمک می‌کند.
جدول استاندارد راه پله با تیرآهن
اطلاعات کامل درباره ارتفاع، اندازه کف پله و زاویه تقریبی پلکان است؛ زاویه با توجه به نسبت بین ارتفاع و کف پله محاسبه شده و می‌تواند در طراحی و اجرا مورد استفاده قرار گیرد. همچنین جهت بدست آوردن وزن هر تیرآهن راه پله می‌توانید از جدول وزن تیرآهن استفاده نمایید.
| کاربرد | زاویه تقریبی پلکان (درجه) | اندازه کف (سانتی متر) | ارتفاع (سانتی متر) |
| پلکان پارک ها، خیابانها، نمایشگاه‌ها، تفرجگاه‌ها و به طور کلی در فضای باز و آزاد | 17.5 – 17 | 38-40 | 12 |
| 19-20 | 36-38 | 13 | |
| 21-22 | 34-36 | 14 | |
| پلکان بیرونی ساختمان | 24-25 | 32-34 | 15 |
| 26.5-28 | 30-32 | 16 | |
| پلکان داخلی ساختمان | 29.5-31 | 28-30 | 17 |
| 33-35 | 26-28 | 18 | |
| پلکان زیرزمین | 36-38.5 | 24-26 | 19 |
| مکان های خاص | 40-42.5 | 22-24 | 20 |
نکات مهم اجرای راه پله با تیرآهن
اجرای تیرآهن راه پله یکی از روش‌های پرکاربرد در پروژه‌های ساختمانی فلزی است که علاوه بر استحکام بالا، امکان اجرای سریع و دقیق را نیز فراهم می‌کند. با این حال، برای دستیابی به عملکرد ایمن و مطلوب، رعایت نکات فنی و اجرایی زیر الزامی است.
انتخاب مقطع مناسب تیرآهن
یکی از اصلی‌ترین فاکتور‌ها در اجرای شمشیری پله، انتخاب تیرآهن مناسب است. انتخاب تیرآهن باید با توجه، به بار مرده و زنده وارد بر پله، تعداد پله‌ها، دهانه و شرایط سازه صورت گیرد. استفاده از تیرآهن‌هایی با مقاومت ناکافی، می‌تواند ایمنی راه پله را به خطر بیندازد.
طراحی دقیق رمپ و سطح شیب‌دار
سطح شیب‌دار، پایه ی اصلی اجرای شمشیری راه پله است. طراحی درست رمپ نه تنها به توزیع یکنواخت نیرو‌ها و وزن راه پله کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش دوام و پایداری سازه در طول زمان خواهد شد.
تقویت اتصالات
در اتصال شمشیری‌ها به یکدیگر یا به کف پله و پاگرد، استفاده از اتصالات تقویت‌شده امری ضروری است. این اتصالات باید از جوشکاری اصولی یا سیستم‌های پیچ و مهره‌ای مقاوم برخوردار باشند تا تنش‌ها به درستی منتقل شده و از بروز شکست در سازه جلوگیری شود.
دقت در اتصال به فونداسیون
نقطه‌ی اتصال ابتدایی راه پله به فونداسیون، نقش حیاتی در پایداری کلی سیستم دارد. اتصال نادرست می‌تواند منجر به نشست، لرزش یا حتی جدا شدن بخشی از پله در طول زمان شود. بنابراین، این بخش باید با دقت بالا و مطابق نقشه‌های اجرایی اجرا شود.
هماهنگی کامل با اسکلت سازه
راه پله باید به گونه‌ای طراحی و اجرا شود که با اسکلت اصلی ساختمان در توازن و هماهنگی کامل باشد. اتصال صحیح به تیر و ستون‌های اطراف باید به شکلی باشد که هم بارگذاری سازه‌ای رعایت شود و هم فضای معماری دچار اختلال نشود.
در نهایت
با رعایت اصول و نظارت دقیق بر اجرای مراحل، می‌توان راه پله‌ای مقاوم، ایمن و منطبق با الزامات مهندسی ایجاد کرد که عملکرد مناسب آن در بلندمدت تضمین شده باشد. همچنین انتخاب تیرآهنی با کیفیت سبب استحکام بیشتر سازه شما می‌شود. مجموعه فولاد رامیار صنعت با همکاری کارخانه تیرآهن در سراسر کشور، امکان تأمین سریع و مستقیم انواع تیرآهن مورد نیاز پروژه‌های ساختمانی و صنعتی را فراهم کرده است. در صورت خرید انواع آهن آلات می‌توانید با کارشناسان ما در بخش مقاطع با شماره 03155057 در ارتباط باشید.
